O myśleniu "szybkim" i "wolnym"

Uczymy się chodzić, jeździć na rowerze, pisać, rozwiązywać równania z dwoma niewiadomymi i prowadzić rozmowy z szefem itd. W szkole nie trafiamy na zajęcia z nauki myślenia. Możemy myśleć, że myślenia uczymy się niejako w „międzyczasie”. Rzeczywiście ta umiejętność jest elementem naszego wyposażenia ewolucyjnego. Rozwijamy ją obserwując dorosłych, ucząc się poprzez doświadczenie, pewne procedury wpaja się w szkołach.
Rzadko zastanawiamy się, jak myślimy: jaki jest wpływ emocji? jakie przyjmujemy założenia, punkt widzenia? czy bierzemy pod uwagę wszystkie czynniki? co wiemy, a co tylko nam się wydaje?
Wiele decyzji podejmujemy bezrefleksyjnie kierując się tym, co robią (a raczej myślimy, że robią) osoby w podobnych sytuacjach, tym, co nam ktoś powiedział, co wydaje się nam na pierwszy rzut oka słuszne. W takim myśleniu idziemy na skróty – przekonania, stereotypy, przyzwyczajenia prowadzą nas od wyboru do wyboru. Jak napisały Susan T. Fiske i Shelley E. Taylor ludzie są „skąpcami poznawczymi” – zazwyczaj nie zastanawiają się głębiej na tym, co robią. To właściwa strategia w przypadku świata, który nie ulega zmianom i sprawdzają się wypracowane od dawna zachowania. 
Cechą współczesnej rzeczywistości jest zmienność i nieprzewidywalność. Ukończenie szkoły nie gwarantuje, że podejmiemy pracę związaną z wykształceniem. Założenie lokaty w banku czy obiecującym wysokie zyski funduszu inwestycyjnym nie daje pewności zysków (czy nawet odzyskania swoich pieniędzy jak się boleśnie ostatnio przekonało tysiące Polaków). 
W tej sytuacji nabiera znaczenia właśnie jakość naszego myślenia. Laureat Nagrody Nobla Daniel Kahneman pisze o myśleniu szybkim (intuicyjnym) i myśleniu wolnym (świadomym). Myślenie świadome to obserwowania procesów, jakie prowadzą nad do dokonania wyboru. Można tu wskazać dwa typy myślenia : myślenie krytyczne i myślenie twórcze. Oba uzupełniające się i użyteczne w różnych sytuacjach. Umiejętność myślenia krytycznego jest przydatna, gdy mamy dokonać wyboru spośród dostępnych możliwości. Wówczas gromadzimy dane na ich temat, analizujemy je oceniamy, bierzemy pod uwagę własne przekonania, założenia i wartości a następnie dokonujemy świadomego wyboru. Tak podjętą decyzję rozumiemy i możemy ją uzasadnić. Mamy też spore szanse, że będzie to dobra dla nas decyzja.
Procedury myślenia twórczego warto stosować wówczas, gdy rzeczywistość nie oferuje atrakcyjnych dla nas rozwiązań. Wówczas możemy poprawić, zmodyfikować, rozwinąć, uzupełnić, zmienić te rozwiązania, które istnieją lub stworzyć coś całkowicie nowego. Kariery Steva Jobsa (twórcy iPhona) czy Marka Zuckerberga (twórcy Facebooka) są właśnie przykładem efektywnego twórczego myślenia.

Komentarze

  1. W naszym kraju też znaleźlibyśmy parę istot twórczo myślących.

    OdpowiedzUsuń
  2. Najważniejsze, aby myśleć mądrze.

    OdpowiedzUsuń
  3. Myślenie to niestety nie jest umiejętność, która cechuje wszystkich z nas.

    OdpowiedzUsuń
  4. Myślenie jednym przychodzi szybciej, innym wolniej. Najważniejsze żeby myśleć zanim coś zrobimy lub powiemy. I żeby myśleć mądrze.

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Gdy czas się zatrzymuje...